JOURE - Het aantal schadeclaims als gevolg van bestemmingsplanwijzigingen is de afgelopen tien jaar meer dan verdrievoudigd, stelt SAOZ-directeur Jan Brandwijk. In het begin van de jaren negentig behandelde dit bureau enkele honderden claims van burgers die schade denken te lijden door plannen van overheden. Nu zijn het er jaarlijks meer dan duizend.

De stijging schrijft Brandwijk toe, aan de welvaartsperiode, waardoor steeds meer wordt gebouwd, en aan de toenemende mondigheid van de mensen.

In Joure is een de claim van Jan Diever aan de Omkromte toegewezen. Als eerste in Nederland vroeg en kreeg hij een vergoeding voor verminderd woongenot door de vestiging van een asielzoekerscentrum achter zijn woning. Zijn buurman Dominicus Bergsma heeft ook al een schadeclaim ingediend en de andere buurman Johannes Spanninga is van plan dit te doen. De claim van Bergsma is nog in behandeling bij de gemeente Skarsterlan. Burgemeester en wethouders hebben al voorgesteld Dievers aanvraag te honoreren op advies van Stichting Adviesbureau Onroerende Zaken (SAOZ).

Ook in Friesland regent het claims, stelt Ted Langhout van het Heerenveense advocatenkantoor Langhout en Wiarda. Behalve bij de SAOZ kunnen gemeenten en burgers bij advocaten aankloppen om schadeclaims te laten beoordelen. "Het aantal neemt hand over hand toe. De laatste jaren zijn er tientallen gevallen bij gekomen. Vorig jaar hadden we bijna honderd claims."

Van de ingediende schadeclaims wordt zo'n 60 procent toegekend. De meest voorkomende reden is waardedaling van de woning, aldus Brandwijk van de SOAZ. "Door nieuwe woningen, bedrijven of wegen kan het woongenot verminderen door bijvoorbeeld aantasting van de privacy of het uitzicht, waardoor de woning minder waard wordt. Een andere reden om een claim te erkennen is dat een bedrijf in de knel komt. Bijvoorbeeld een benzinestation dat droog komt te staan door een wegafsluiting."

Volgens Brandwijk is maar enkele malen een claim ingediend vanwege een asielzoekerscentrum. Dat de aanvraag van Jan Diever uit Joure wordt toegekend om deze reden is volgens hem en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers de eerste keer. "Maar het gaat om de bebouwring en niet om wie er in woont." Jan Diever zegt dat zijn uitzicht en privacy zijn verminderd door de komst van een' asielzoekerscentrum in 1998 op een weiland achter zijn woning. Evenals zijn twee buren maakte hij daartegen bezwaar. Toen er toch een azc kwam, diende hij een schadeclaim in bij de gemeente.

De raad achtte deze gegrond en liet SAOZ de claim beoordelen. Dit bureau adviseert nu Dievers aanvraag te honoreren wegens gederfd woongenot en hem jaarlijks een vergoeding te geven van enkele duizenden guldens totdat het centrum in 2003 weggaat. De laatste jaren kent Skarsterlan gemiddeld zesmaal per jaar een claim wegens planschade. Dit aantal is groeiende volgens ambtenaar Frits Kuil.

In 1965 heeft het rijk de SAOZ in het leven geroepen, omdat de overheden steeds de toevlucht namen tot onteigeningsprocedures. Het zelfstandige bureau, waar nu ruim twintig mensen werken, moest dan de waarde berekenen. Sinds de jaren tachtig behandelt SAOZ vooral schadevergoedingen ten gevolge van maatregelen van overheden. Daarvan is planschade, vanwege een wijziging van bestemmingsplannen, een onderdeel evenals milieuschade, als een bedrijf dicht moet wegens milieuregels.