Politici kijken in asielzaken liefst vooruit. Staatssecretaris Ella Kalsbeek (PvdA) wil best praten over nog te nemen maatregelen en strengere toepassing van de Vreemdelingenwet, ook al is ze boos over de kritiek van VVD-parlementariërs die het paarse asielbeleid mislukt noemen.
Achteruitkijken doet Kalsbeek bij voorkeur niet. Toch is daar na bijna achtjaar paars vreemdelingenbeleid alle reden toe: er zijn te veel losse eindjes. Bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) is een enorme werkachterstand. Onder de 83 duizend dossiers die nog wachten op behandeling, zijn veel Joegoslavische dossiers. Daarvoor geldt, net als voor de andere, dat hoe langer ze blijven liggen, hoe groter de kans is dat die verzoeken zonder goede reden worden gehonoreerd. Een asielzoeker die drie jaar in de procedure zit, mag automatisch blijven. Toch wil de IND eerst nieuwe aanvragen behandelen, de oude blijven liggen. De staatssecretaris stemt daarmee in. Ze concentreert zich op de toekomst. Misschien dat Somalische of Afghaanse asieldossiers ingewikkeld zijn, maar het is vreemd dat de IND zo lang de tijd neemt voor de Joegoslavische verzoeken. In Joegoslavië heerst inmiddels vrede. Slobodan Milosevic, de dictator die tien jaar geleden de oorlog begon, zit in de gevangenis in Scheveningen. Nederland heeft twaalfhonderd militairen in Bosnië om er de vrede te handhaven en te assisteren bij de wederopbouw. Van mei 1999 tot augustus 2000 waren er ook nog eens vijftienhonderd Nederlandse militairen actief in Kosovo. Kosten: 230 miljoen gulden (104 miljoen euro).
Toen de oorlog in Joegoslavië op zijn hoogtepunt was, kwamen er duizenden Joegoslaven naar Nederland, vooral Bosniërs en etnische Albanezen uit Kosovo. Ze zouden terugkeren nadat de oorlog voorbij was. Dat gebeurde niet. De Bosniërs bleven liever hier. Iets meer dan de helft van de achtduizend Kosovaren ging wel terug en daarmee geldt het ‘Kosovaarse terugkeerbeleid’ al als succesvol - Nederland betaalde de tickets en 5200 gulden (2360 euro) om de eerste drie maanden te overbruggen.
De vraag is wat succesvol precies betekent: er zitten nog steeds ongeveer tweeduizend Kosovaren in de asielprocedure, schat voorzitter Zeki Shehu van de Coördinatieraad Albanezen in Nederland. Misschien moesten ze twee jaar geleden nog vervolging vrezen, de enige reden om volgens het Vluchtelingenverdrag asiel te krijgen. Maar daar kan nu geen sprake meer van zijn. De meesten hadden bovendien geen individueel vluchtrelaas. Dat ze nu toch willen blijven, is volgens hun advocaten vanwege ‘klemmende humanitaire redenen’. Hun fysieke of psychische toestand zou terugkeer in de weg staan. Ook veel Bosniërs hebben om die reden lang in de procedure gezeten. Zo lang zelfs dat de drie-jarentermijn verstreek en de IND toch maar een verblijfsvergunning verstrekte.
Mocht worden besloten om de Kosovaarse dossiers snel af te handelen, dan is het nog onduidelijk in hoeverre uitgeprocedeerde asielzoekers ook echt vertrekken. Veel gemeenten in Nederland bieden hulp als het Centraal orgaan Opvang Asielzoekers de voorzieningen staakt. Dat betekent telkens uitstel van het vertrek van de asielzoekers. En uiteindelijk afstel.
Gert Jan Pos